Galicyjski sen o Ameryce

Czas trwania: 18.05.2012-28.02.2013

Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie zaprosiło miłośników kultury do odległej czasoprzestrzeni innego kontynentu. Podążając szlakiem wytyczonym przez miejsca związane z kolejnymi etapami podróży, można było uczestniczyć w opowieści o Galicyjskim śnie o Ameryce (tyt. wystawy), który na przełomie XIX/XXw. powodował masową emigrację „za chlebem”. Uzupełnieniem wystawy były fotografie Tadeu Vilaniego, ukazujące codzienność chłopa polskiego w Brazylii.

O wystawie pt. Galicyjski sen o Ameryce

Ekspozycja organizowana przez Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie prezentuje zakres i skalę masowego zjawiska, jakim była emigracja „za chlebem”.

Na przełomie XIX i XX stulecia Europa Środkowa i Wschodnia doświadczyła na skalę dotychczas niespotykaną masowego exodusu jej mieszkańców do Europy Zachodniej i obu Ameryk. Przeludnienie polskiej wsi, słabość rodzimego przemysłu, bezrobocie oraz bieda tzw.: ”galicyjska nędza” były powodem opuszczenia ojczyzny i udania się na „pielgrzymkę” do Ziemi Obiecanej, naznaczoną doświadczeniem wyzysku, przemocy i trudami podróży. Za sprawą instytucji zajmujących się organizacją transportu za ocean, często dochodziło do oszustw i nadużyć przy przedstawianiu warunków podróży i osiedlenia.

Szlak tej wielkiej fali emigracji zarobkowej najczęściej wiódł z Krakowa przez graniczne Mysłowice i Oświęcim do portów Morza Północnego: Bremy, Hamburga, Antwerpii i Rotterdamu albo na południe, do Triestu czy Fiume (dzisiejsze Rijeki), by na pokładach parowców odpłynąć za chlebem do USA, Kanady czy egzotycznej Brazylii. Według ostatnich szacunków w latach 1871-1913 z Galicji, zamieszkiwanej wówczas przez ponad 8 milionów mieszkańców, wyemigrowało ponad milion osób.

Oryginalne ujęcie tematu wystawy wiąże się z ciekawie zaaranżowaną przestrzenią, która przedstawia poszczególne etapy podróży. Głównym wątkiem wystawy jest wędrówka emigrantów, symbolizują ją określone miejsca: wnętrze chaty chłopskiej – punkt wyjścia, dalej zaś droga wiedzie do miasta, gdzie emigrant trafiał na ogłoszenia zachęcające do wyjazdu. Ten etap na ekspozycji ilustrują dokumenty bezpośrednio związane z podróżą oraz aranżacja kajuty, obrazująca trudy podróży statkiem. Miejsca ukazujące codzienność w obcym kraju to: zainscenizowana strefa kontroli medycznej, wnętrze sklepu i amerykańskich mieszkań. Wystawę wzbogacają ciekawe eksponaty, min.: paszport austriacki z początku XX wieku, bilet na okręt tzw:”szyfkarta”, narzędzia przywiezione ze Stanów Zjednoczonych w 1912 r.

Kurator wystawy: Elżbieta Dudek-Młynarska

Autor scenariusza: Elżbieta Dudek-Młynarska

Aranżacja plastyczna: Justyna Pisarek

Współpraca: Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”