„Grób Wielkanocny”

Okres Wielkiego Postu był czasem wyrzeczeń, wyciszenia i refleksji. Przyjezdni kaznodzieje i zakonnicy prowadzili Misje. W domach i przy kapliczkach zbierano sie na wspólne modlitwy, które były powszechnym zwyczajem, zwłaszcza w Wielkim Tygodniu. W kościołach już od Wielkiego Czwartku adorowano Chrystusa w ciemnicy i w grobie.

W zbiorach Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie znaleźć można glinianą rzeźbę przedstawiającą „Grób Wielkanocny”.

Autorką rzeźby jest Emilia Chmiel z Medyni Głogowskiej*. Rzeźba ma 16 cm wysokości i 10 cm szerokości.

Na prostokątnej podstawce znajduje się grota z imitacji kamieni. Wewnątrz na ruchomej ławeczce leży ciało Chrystusa. Przed grotą stoją na straży żołnierze z mieczami i halabardami (obecnie jednemu z żołnierzy brakuje halabardy).

Gliniana rzeźba po wypaleniu została pomalowana farbami olejnymi.

*Emilia Chmiel (ur. 1901, zm. 1959) była rzeźbiarką w glinie. Do roku 1955 zamieszkiwała Medynię Głogowską i jako pierwsza twórczyni wykonywała pełne rzeźby ceramiczne w tamtejszym ośrodku. W 1929 roku wyszła za mąż za miejscowego garncarza, któremu po ślubie pomagała w pracy (początkowo malowała tylko garnki, które wykonał mąż, poźniej zaczęła lepić z gliny male figurki zwierząt i ptaków). Po śmierci męża, który zginął w obozie koncentracyjnym, musiała opuścić dom swoich teściów, a jej sytuacja materialna uległa drastycznemu pogorszeniu. W tym jednak czasie E. Chmiel tworzyła liczne rzeźby na konkursy  i wystawy sztuki ludowej (1948, 1952 wystawy sztuki ludowej w Łańcucie; 1955 ogólnopolska wystawa sztuki ludowej w Warszawie; 1957 wystawa polskiej sztuki ludowej prezentowana w Moskwie, a następnie w Wilnie).

Artystka w niewielkim stopniu nawiązywała do miejscowej tradycji plastyki figuralnej. Wykonywała niewielkie rzeźby przedstawiające zwierzęta, ludzi lub przedmioty, różnego rodzaju sceny rodzajowe, a ponadto skarbonki i gwizdki. Duża część prac E. Chmiel nawiązuje do tematyki religijnej, a do najczęściej wykonywanych wyobrażeń należą: Matka Boska Bolesna (tj. Pieta), Chrystus dźwigający krzyż, Golgota, Chrystus Umęczony oraz Chrystus Ukrzyżowany.

Prace artystki znajdują się w zbiorach  Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi oraz Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie [K. Ruszel, Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Rzeszów 2004, s.72-73].

Rzeźbę można oglądać w Muzeum Etnograficznym do końca marca 2016 roku.

Monika Zydroń