Święci Apostołowie Piotr i Paweł

W dniu 29 czerwca Kościół obchodzi uroczystość dwóch największych Apostołów – Piotra i Pawła. Najstarsze świadectwa mówiące o wspólnym święcie apostołów Piotra i Pawła pochodzą z III stulecia. Św. Piotr był uczniem wybranym przez Jezusa do pełnienia posługi prymatu w Kościele, gorliwość misyjna św. Pawła sprawiła, że w bardzo wielu miejscach głosił Ewangelię i zakładał Kościoły czym zyskał miano „Apostoła Narodów”. Obaj ponieśli śmierć męczeńską w Rzymie w czasie prześladowania za cesarza Nerona. Chociaż obdarzeni różnymi cechami, darami i talentami, chociaż różne były ich drogi do Jezusa, budowali jeden Kościół Chrystusa. O głoszeniu Ewangelii mieszkańcom Rzymu, przypieczętowanej męczeńską krwią Apostołów Piotra i Pawła, pisali starożytni autorzy i Ojcowie Kościoła: Tertulian, Dionizy z Koryntu czy Euzebiusz z Cezarei oraz Hieronim i Augustyn. Inspirowali oni największych artystów, takich jak El Greco, Caravaggio, Rubens, czy Dürer.

św. Piotr

Św. Piotr – pierwotnie Szymon – pochodził z Betsaidy nad Jeziorem Galilejskim. Podobnie jak jego ojciec i brat był rybakiem. Był człowiekiem żonatym, po ślubie mieszkał w Kafarnaum. Być może pierwotnie był uczniem św. Jana Chrzciciela. W chwili powołania Jezus nadał mu nowe imię – Piotr, to znaczy Skała. Jako pierwszy, w imieniu wszystkich Apostołów, uznał w Jezusie Mesjasza. Na pytanie Jezusa: “A wy za kogo mnie uważacie?”, Piotr odpowiedział: “Ty jesteś Mesjasz, syn Boga Żywego”. Wówczas usłyszał: “Ty jesteś Piotr, Skała, i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie”. Wielokrotnie Ewangelie ukazują szczególną pozycję Piotra w gronie Apostołów. Często wypowiada się w imieniu wszystkich Apostołów, jest świadkiem największych cudów: przemienienia na Górze Tabor, i wskrzeszenia córki Jaira.  Po zmartwychwstaniu Jezusa pierwszy z Apostołów wszedł do pustego grobu. Później to jemu właśnie Jezus powiedział “Paś owce, paś baranki moje”, mimo, że gdy Jezus był sądzony i skazany na śmierć, Piotr trzykrotnie się Go zaparł. Te wszystkie świadectwa wskazują na prymat św. Piotra.

Działalność misyjną Piotr prowadził w Samarii, Liddzie, Jaffie, Cezarei Nadmorskiej. Później dotarł do Antiochii, następnie do Azji Mniejszej a wreszcie Rzymu, gdzie założył gminę chrześcijańską i był jej pierwszym biskupem. Tam podczas prześladowań za cesarza Nerona został aresztowany i poniósł śmierć męczeńską ukrzyżowany głową w dół, prawdopodobnie ok. 64 r. Nad jego grobem w IV w. za czasów Konstantyna Wielkiego wzniesiono kościół, który po różnych przebudowach ostatecznie przybrał postać obecnej Bazyliki św. Piotra.

W ikonografii św. Piotr Apostoł przedstawiany jest jako łysiejący, siwy, brodaty starzec, w dłoni trzyma dwa klucze symbolizujące klucze Królestwa Bożego oraz w towarzystwie Świętego Pawła. Innymi jego atrybutami są: anioł, kajdany, kogut, odwrócony krzyż, księga, łódź, zwój, pastorał, ryba, sieci, skała — stanowiące aluzje do wydarzeń w jego życiu, tiara w rękach.

św. Paweł

Św. Paweł nosił przed nawróceniem imię Szaweł. Urodził się w Tarsie między 5 a 10 rokiem po Chrystusie. Pochodził z rodziny żydowskiej, posiadał jednak również obywatelstwo rzymskie. Należał do stronnictwa faryzeuszy. Był uczniem jednego z najwybitniejszych nauczycieli żydowskich – Gamaliela. Jako faryzeusz był zaciętym wrogiem Kościoła. Nawrócił się ok. 35 r. w drodze do Damaszku, gdy został powalony na ziemię, ukazał mu się Jezus i usłyszał głos: “Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?”.

Po cudownym nawróceniu przez trzy lata przebywał w Damaszku, później na krótko odwiedził Jerozolimę, gdzie spotkał się z innymi Apostołami. Odbył trzy wielkie podróże misyjne, w których dotarł do wielu miast pogańskich w Azji Mniejszej, a nawet Grecji. Z niektórych fragmentów jego listów wynika także, że już po nawróceniu miał doświadczenia mistyczne.

Z powodu gorliwości apostolskiej jego życie wielokrotnie wystawione było na niebezpieczeństwo. Aresztowany w Jerozolimie w 60 r. spędził najpierw dwa lata w więzieniu w Cezarei, a po odwołaniu się do cezara, został przewieziony do Rzymu. Tam kilka lat spędził w areszcie domowym. Uwolniony z braku dowodów jakiejkolwiek winy odbył prawdopodobnie kolejną podróż do Hiszpanii i na Kretę. Ponownie został aresztowany poniósł w roku 67 śmierć męczeńską (według tradycji kościelnej stracony  został za Bramą Ostyjską).  Już Konstantyn Wielki po roku 330 na miejscu męczeństwa św. Pawła wystawił świątynię. Znajduje się ona już poza murami starożytnego Rzymu i nosi nazwę Bazylika św. Pawła za Murami (pod ołtarzem odnaleziono tam inskrypcję z IV wieku: PAVLO APOSTOLO MART.).

Paweł wywarł wielki wpływ na wczesnochrześcijańską doktrynę, będąc zwolennikiem rozszerzenia misji na pogan, niezależnie od ich pochodzenia i stanu społecznego. Dzięki świetnemu wykształceniu potrafił nawiązać dialog z myślicielami pogańskimi, co stworzyło nowe możliwości ewangelizacji wśród pogan. Jest nazywany Apostołem Narodów (Apostołem Pogan).

W ikonografii Paweł jest przedstawiany z mieczem, ponieważ został nim ścięty (wykonanie wyroku śmierci przez ścięcie mieczem było przywilejem obywatela rzymskiego), inne jego atrybuty to zwoje lub księgi. Często występuje wraz z apostołem Piotrem. Wspólne przedstawienia św. Piotra i św. Pawła symbolizują Kościół powszechny. Chętnie przedstawiano także scenę Nawrócenia św. Pawła (Oślepienia) oraz Pożegnania Apostoła Piotra z Apostołem Pawłem.

W polskiej tradycji ludowej istniało przekonanie, że po dniu św. Apostołów Piotra i Pawła zaczynają rosnąć grzyby. Ma to swoje odzwierciedlenie w przysłowiach ludowych:

„Jak w Piotra i Pawła deszcz pada, dużo grzybów zapowiada”.

„Gdy w świętego Piotra i Pawła deszcz leje, to jeden z tych świętych grzyby sieje”.

Inga Kunysz