Wytnij po lasowiacku. Od tradycji do inspiracji.

Wystawa zaprezentuje mało znaną wycinankę lasowiacką. Jej wielką propagatorką była charyzmatyczna twórczyni ludowa Maria Kozłowa z d. Wiącek pochodząca z Machowa (1910-1999), która swoje życie poświęciła propagowaniu kultury ludowej Lasowiaków.

Maria Kozłowa (1910-1999)

Była wybitna twórczynią ludową, która angażowała się w różne formy działalności społecznej.

Istotny wpływ na kształtowanie jej osobowości wywarło środowisko rodzinne. Była córką Wojciecha Wiącka, rolnika i znanego działacza ludowego, który przez wiele lat pełnił funkcje wójta  miejscowości Machów (obecnie dzielnica Tarnobrzega). Był on również publicystą i wydawcą,  propagatorem oświaty rolniczej, a także walczył z alkoholizmem, który szerzył się wśród mieszkańców wsi. Przed I wojną światową przemycał nielegalne wydawnictwa do zaboru rosyjskiego, a w 1915 na terenie Czech, Austrii, Niemiec i Danii prowadził tajną agitację na rzecz niepodległości Polski. W latach 1916–1918 pracował nawet w nielegalnym biurze werbunkowym do Legionów w Sandomierzu. Od 1907 był posłem do austriackiej Rady Państwa, a w latach 1926–1927 senatorem RP.

Maria Kozłowa od wczesnej młodości uczestniczyła w różnych formach działalności społecznej ojca. Jej matka z kolei przykładała wagę do tego, aby nauczyć córkę haftu, zdobnictwa oraz wykonywania akcesoriów obrzędowych.

Z domu rodzinnego Maria Kozłowa wyniosła zainteresowania tradycyjną kulturą wsi, z której pochodziła oraz praktyczne umiejętności wykorzystywane w późniejszym czasie we własnej twórczości. W okresie międzywojennym zajmowała się głównie prowadzeniem teatru amatorskiego oraz organizacją różnego rodzaju kursów dla młodzieży wiejskiej, natomiast po wojnie upowszechnianiem folkloru i sztuki ludowej. W 1949 roku w Machowie założyła Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Lasowiak”, dzięki któremu nieznany szerzej folklor lasowiacki był promowany w regionie.

Duży wpływ na twórczość Marii Kozłowej miała utrata ukochanej, rodzinnej miejscowości. Machów został zajęty pod budowę kopalni siarki, a artystka przeprowadziła się do pobliskiego Baranowa, gdzie w dalszym ciągu zajmowała się twórczością plastyczną. Cechą charakterystyczną dla twórczości Kozłowej jest pewnego rodzaju eklektyzm. Artystka w sposób niemal niezauważalny w swoich dziełach łączyła elementy tradycyjne, zapamiętane z dzieciństwa, z motywami własnej inwencji, wynikającymi z chęci ubarwienia prostych form życia wiejskiego.

Pochodząca z Machowa działaczka ma nieocenione zasługi w popularyzacji i odkrywaniu przed szerszą publicznością głębokich wartości kultury lasowiackiej, za które to w 1978 r. odznaczona została Nagroda im. Oskara Kolberga, a kilka lat później Nagrodą im. Franciszka Kotuli.

Spuścizna Marii Kozłowej inspirowała i inspiruje nadal młodsze pokolenia, dlatego obok jej papierowych dekoracji na wystawie zostanie zaprezentowane również rękodzieło innych twórczyń i artystek, które nawiązują do kultury ludowej regionu lasowiackiego. 

Artystki prezentowane na wystawie: Maria Kozłowa, Anna Rzeszutowa oraz Dorota Kozioł, Janina Piechota, Renata Sendrowicz, Barbara Sroczyńska, Teresa Walska.

Kurator wystawy : Elżbieta Skromak