Legenda o św. Walentym w Wysokiej k.Łańcuta

W Archiwum Materiałów Terenowych znajdującym się w naszym muzeum posiadamy spisane  przez etnografów w 1948 r. legendy dotyczące wsi Wysoka k. Łańcuta. Jedną z nich jest opowieść o pochodzeniu obrazu św. Walentego w kościele parafialnym. Franciszka Zembroń, która wtedy miała 75 lat opowiedziała:
„Słynna krąży wśród Wysoczan legenda o obrazie św. Walentego. Przed laty z pewnej wsi przewożono przez Wysoką obraz św. Walentego, który miano umieścić w innej wiosce. Droga wypadała koło wysockiego kościoła. Obraz ten prowadziła procesja, która ciągnęła się powoli, z powagą i z wielkim uszanowaniem. Wóz, na którym był umieszczony obraz św. Walentego, otoczony był duchownymi, którzy prowadzili go z wielkim nabożeństwem. Wóz ten ciągnęły dwa woły, które też szły z powagą i jakby one rozumiały, że wiozą rzecz świętą. Powoli procesja zbliżyła się do wysockiego kościoła i tu wóz stanął, a stanął przed wielkimi drzwiami. Mimo wysiłku wołów wóz ani drgnął. Zaprzężono drugą parę wołów, lecz i to nie pomogło. Widać, że była wola św. Walentego obrać sobie za mieszkanie wysocki kościół. Od tego czasu w kościele w Wysokiej znajduje się obraz św. Walentego, który słynie po dziś dzień cudami. Na jego cześć w Wysokiej ustalono 14 lutego odpust.”
Na fotografiach widać obraz opisany w legendzie (znajdujący się w nawie bocznej koscioła), feretron wykonany na jego podstawie oraz kościół parafialny w Wysokiej pw. św. Małgorzaty. Kościół murowany (zastąpił drewniany z XVII w.) wybudowany został w latach 1911-1913 głównie przez kobiety, gdyż większość mężczyzn została powołana do wojska.

Judyta Sos