Krótka historia „pocztówki”

Karta pocztowa jako pierwsza została wprowadzona do obiegu w monarchii austro-węgierskiej w 1869 r. Wprowadzenie karty pocztowej początkowo nie zyskało poparcia opinii publicznej, ze względu na możliwość „pogwałcenia tajemnicy korespondencji”. Obawiano się, że kartki mogą być czytane przez urzędników pocztowych. Polski podręcznik savoir-vivre’u z 1912 r. pouczał, że pocztówki można rozsyłać krewnym, znajomym, rówieśnikom natomiast do innych osób należy wysyłać „tylko widokówki z wycieczki”. Ostatecznie pocztówka upowszechniła się dzięki temu, że była łatwiejsza w obsłudze i miała niższa cenę, a ponadto w kolejnych latach pojawiły się na niej rysunki i napisy okolicznościowe.

Ilustrowane pocztówki upowszechniły się w latach 90-tych XIX w. Wykonywano je technikami takimi jak: drzeworyt, miedzioryt, akwaforta czy litografia. Sprzedawano także bardzo różne wzory i formaty kart – miniaturki, olbrzymy, wycinanki, rozkładane wachlarze. Produkowano karty z puzderkami albo kopertami, w które można było wsypywać piasek znad morza lub włożyć zasuszony kwiatek. Były dostępne również kartki pachnące i fosforyzujące oraz sklejane z wielu materiałów, tak że oglądane pod światło pokazywały drugi rysunek.Na ziemiach polskich pocztówki pojawiły się w 1892 r. w zaborze austriackim. Pierwsze wydawane były w Krakowie i Przemyślu. Złota era pocztówek skończyła się wraz z I wojną światową na co wpływ miało rozpowszechnienie telegrafu i telefonu. W 1900 r. ogłoszony został konkurs na nazwę karty pocztowej (w oryginale postblatt) w języku polskim. Komisja konkursowa składała się z członków redakcji „Słownika Języka Polskiego”. Wybrano 5 propozycji – liścik, listówka, otwartka, pisanka i pocztówka. Ostatnią propozycję podał Henryk Sienkiewicz, który wygrał konkurs.

Początki zwyczaju wysyłania sobie kartek z życzeniami świątecznymi wiąże się z osobą sir Henry Cola, dyrektora Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, który miał wielu znajomych. Ponieważ był człowiekiem niezwykle zapracowanym, zimą 1843 r., postanowił ułatwić sobie zadanie i zamiast wysyłać listy z życzeniami do każdego i pisać z osobna, postanowił wydrukować rysunek przedstawiający rodzinę wznoszącą toast i go rozesłać.

Ewelina Zatorska-Kocoł

Na wystawie „Szopka betlejemska”, prezentowanej w 2019 roku można było zobaczyć kartki bożonarodzeniowe oraz noworoczne (z Polski i ze świata), pochodzące ze zbiorów Wincentego Pażyry z Nowej Sarzyny: