Konserwacja obrazu olejnego „Chrystus Ukrzyżowany”

Obraz pochodzi z połowy XIX w. i jest autorstwa nieznanego z imienia wędrownego malarza pochodzenia czeskiego lub niemieckiego, który w połowie wieku osiedlił się w Jodłowej, a  oprócz „Chrystusa Ukrzyżowanego” zrealizował wiele innych zamówień dla tamtejszego kościoła  p.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika.

PRZED  KONSERWACJĄ

Obraz malowany w technice olejnej na płótnie lnianym, naklejony i nabity do podłoża ze sklejanych desek, umieszczony w drewnianej, profilowanej ramie.

Przedstawienie silnie zabrudzone, z niemal całkowicie unieczytelnioną kolorystyką i kompozycją. Płótno obrazu miejscowo odspojone od podłoża, pofalowane, wypchnięte ku przodowi, z licznymi  w części centralnej otworami po owadach. Na dolnej listwie ramy, pośrodku, ślady przypalenia od świecy – na obrazie widoczne jako owalny ubytek płótna. Rama obrazu również silnie zabrudzona.

Drewniane podłoże do którego przytwierdzono płótno złożone z dwóch, pierwotnie sklejonych, sfazowanych desek, z powierzchnią obrobioną strugiem. Powierzchnia desek silnie zabrudzona, z licznymi śladami żerowania owadów, które osłabiły strukturę drewna.

PRZEBIEG PRAC KONSERWATORSKICH

Ze względu na swoją budowę technologiczną oraz międzywarstwy z utrwalonych zabrudzeń i substancji smolistych, które zespoliły się w twardą, grubą skorupę, obiekt był trudny do oczyszczenia. Oczyszczanie wymagało usuwania warstw przy pomocy różnych, stosowanych naprzemiennie metod: wodnych, chemicznych, mechanicznych oraz żeli na bazie Kluzelu G (metoda „gel tissue cleaning”). Po wielu próbach ustalono kolejność stosowania metod oraz procentowości stosowanych roztworów. Na początku, po chemicznym  rozmiękczeniu zabrudzeń przystąpiono do ich mechanicznego, delikatnego usuwania. Był to proces żmudny i pracochłonny. Po odsłonięciu silnie pożółkłego werniksu, w celu jego zmycia zastosowano kompresy żelowe zakładane na międzywarstwę z bibuły japońskiej, co pozwoliło wyekstrahować i usunąć  żywice z powierzchni obrazu. Ponownie konieczne było oczyszczanie powierzchni metodą wodną z kolejnej warstwy zabrudzenia. Na koniec zastosowano żele w celu zlikwidowania zabieleń występujących miejscowo na powierzchni.

Po oczyszczeniu uczytelniła się kompozycja obrazu: po lewej stronie postaci Chrystusa widoczne jest przedstawienie Księżyca, po prawej – Słońca, natomiast u dołu obrazu elementy pejzażu: skały i roślinność.

Równolegle prowadzono prace przy rewersie płótna obrazu, przy podłożu z desek oraz ramie: przy pomocy kompresów z waty celulozowej i wody oraz mechanicznie, usunięto klej skórny z płótna, chemicznie i mechanicznie oczyszczono z zabrudzeń rewers zaplecka obrazu oraz powierzchnię ramy.

Podobrazie kilkakrotnie poddano zabiegowi prostowania. Większość zniekształceń płótna zniwelowano.

W ubytki płótna podobrazia wklejono „protezy”. Na odwrocie podobrazia naklejono w miejscach otworów po owadach łatki z włókniny.

W wybranych miejsca ubytków zapraw i warstwy malarskiej nałożono kity.

Na zniszczone obrzeża płótna naklejono pasy wzmacniające.

Powierzchnie kitów zaimpregnowano.

Lico obrazu zawerniskowano. Płótno nabito na nowe podłoże i osadzono w ramie.

Zadecydowano, że ze względu na charakter malowidła oraz zły stan zachowania, obraz nie będzie poddany rekonstrukcji warstwy malarskiej.