29 września – Dzień św. Michała Archanioła.

Dzień św. Michała w tradycji ludowej był umownym końcem najmu robotników sezonowych,  a także dniem zawierania nowych umów.  Był też terminem końcowym siewów jesiennych. Wiążą się z nim także przysłowia gospodarskie: „gdy dzień św. Michała był ciepły i dozwalał się krzewić młodej oziminie, gospodarze pocieszali się: Grzmot na świętego Michała; Żywność przyszła, Bogu chwała”[Zygmunt Gloger. Rok polski.]

W Karpatach tego dnia kończono wypas owiec na halach. Przed opuszczeniem szałasu baca żegnał płonące przez cały sezon ognisko znakiem krzyża, modlił się i zalewał ogień wodą. Szałas zabezpieczano na zimę. Rozpoczynał się jesienny redyk. Po powrocie do wsi juhasi rozdawali kobietom i dzieciom tzw. redykałki, czyli małe serki owcze. Na koniec baca częstował wódką właścicieli owiec. Po św. Michale  można było wypasać bydło na łąkach i polach, ale w granicach swojej posiadłości.  Mówi o tym przysłowie: „Po świętym Michale ; Można paść po powale
(tzn. gdzie kto chce)”[ Roman Reinfuss. Nad rzeką Ropą

Św. Michał Archanioł w sztuce ludowej najczęściej przedstawiany jest jako wojownik w zbroi, z mieczem lub oszczepem w ręce, w scenie strącania  nogami szatana do piekła.  Takie przedstawienie ściśle  nawiązuje do rozpowszechnionej na przełomie XIX i XX w.  modlitwy zwanej potocznie egzorcyzmem:
Święty Michale Archaniele, broń nas w walce. Przeciw niegodziwości i zasadzkom złego ducha bądź nam obro­ną. Niech go Bóg pogromić raczy, pokornie o to prosimy; a Ty, Książę wojska niebieskiego, szatana i inne duchy złe, które na zgubę dusz krążą po świecie, mocą Bożą strąć do piekła. Amen.

Bibliografia:
„Święty Izydor wołkami orze… Święci patroni w życiu polskiej wsi” Szreniawa 2016

Fotografie:

Zwieńczenie kapliczki w Wólce Niedźwiedzkiej. fot. F. Kotula, 1962 r.

Rzeźba św. Michała Archanioła, wyk. Zdzisław Styś, rzeźbiarz ludowy z Tarnawki, 1978 r.

Rzeźba św. Michała Archanioła z kapliczki w Wielopolu Skrzyńskim. fot. F. Kotula, 1960 r.