Przejdź do treści

Komunikat o błędzie

  • Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in include_once() (line 1120 of /home/aminetno/domains/muzeumetnograficzne.rzeszow.pl/public_html/stara/includes/bootstrap.inc).
  • Deprecated function: Array and string offset access syntax with curly braces is deprecated w include_once() (linia 14 z /home/aminetno/domains/muzeumetnograficzne.rzeszow.pl/public_html/stara/themes/engines/phptemplate/phptemplate.engine).
  • Deprecated function: implode(): Passing glue string after array is deprecated. Swap the parameters w drupal_get_feeds() (linia 394 z /home/aminetno/domains/muzeumetnograficzne.rzeszow.pl/public_html/stara/includes/common.inc).
  • Deprecated function: The each() function is deprecated. This message will be suppressed on further calls w _menu_load_objects() (linia 571 z /home/aminetno/domains/muzeumetnograficzne.rzeszow.pl/public_html/stara/includes/menu.inc).

Szczypce do wypieku opłatka

 
Opłatek to ważny element tradycji Kościoła Rzymskokatolickiego. Choć w historii Kościoła zwyczaj dzielenia się chlebem pochodzi jeszcze z pierwszych wieków chrześcijaństwa, to przaśny (niekwaszony) opłatek przypominający w formie ten dzisiejszy pojawił się dopiero w X w. w benedyktyńskim opactwie w Cluny. Na ziemiach Rzeczpospolitej opłatek zaczął pojawiać się przy okazji Świąt Bożego Narodzenia od końca XVIII w., kiedy to katolicka szlachta zaczęła się nim łamać wraz z bliskimi. Opłatek co najmniej od XIX i do początku XX w. był także wykorzystywany do wytwarzania ozdób świątecznych. Co ciekawe był to zwyczaj odnotowany jedynie na ziemiach polskich.
Z opłatkiem związanych było także szereg wierzeń o charakterze magicznym. Jego obecność przy wigilijnym stole miała zapewniać pomyślność, zdrowie w nadchodzącym roku. Znane są także zapiski o tym iż gospodarze wrzucali opłatki do studni by w ten sposób oczyścić wodę. Po wigilijnej wieczerzy opłatkiem były obdarowywane gospodarskie zwierzęta na pamiątkę ich obecności przy narodzinach Jezusa.
Współcześnie opłatek jest nadal wykorzystywany w Kościele Rzymskokatolickim jako komunikant przemieniający się w myśl dogmatów wiary w prawdziwe ciało Jezusa Chrystusa. Jest on także nieustannie obecny w obrzędowości związanej z Świętem Bożego Narodzenia, kiedy to zebrani wokół stołu uczestnicy wigilijnej wieczerzy łamią się nim składając sobie wzajemne życzenia.
W przeszłości do wypieku opłatka używano specjalnych szczypiec – kleszczy zwanych ż e l a z k a m i. Wytwarzali je rzemieślnicy – ż e l a z o r y t n i c y. Najczęściej matryce do wypieku opłatka miała charakter artystycznego ornamentu pochodzącego spod rąk wspomnianego żelazorytnika.
Na kleszczach do wypieku opłatka z Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie  widnieją cztery matryce. Na dwóch większych znajdują się przedstawienie wyobrażenia ukrzyżowania Jezusa Chrystusa oraz chrystogram - monogram IHS z krzyżem (skrót greckiego odpowiednika imienia Jezus – IHSOUS, który to monogram według legend miał ujrzeć we śnie cesarz Konstantyn Wielki) – będącego symbolem Jezusa Chrystusa w kulturze zachodniochrześcijańskiej. Pod samym monogramem widnieją trzy gwoździe, którymi Syn Boży został ukrzyżowany. Na dwóch mniejszych matrycach znajdują się symbol serca Jezusa oraz kielich z hostią.
 
 
 

Powrót
  • Historia
  • Franciszek Kotula
  • Edukacja
  • Kronika
  • Wystawy
  • Wydawnictwa
  • Aktualności
  • Temat tygodnia
  • Cennik
  • Kontakt
Subscribe to Subskrybuj
zadaj pytanie do pobrania mapa strony polityka cookies

Copyright @ 2012 Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli w Rzeszowie