Mychajło Sałak (region sanocki)

Michał/Michajło Sałak urodzony w Mokrym w 1940 roku. W 1947 roku w ramach Akcji Wisła jego rodzina została wysiedlona do Kruklanek na Mazurach. Do Mokrego wrócił wraz z rodziną w 1956 roku. Po podjęciu pracy w 1972 roku przenosi się do Rzepedzi.
 
Pan Sałak rozpoczął naukę gry na skrzypcach w 1954 roku w ognisku muzycznym w Giżycku. Jego dodatkowym instrumentem był baryton. Wyjazd na południe uniemożliwił mu jednak zakończenie edukacji w szkole muzycznej. Dzięki jednoczesnej możliwości gry w kapeli wiejskiej pan Michajło opanowywał również utwory ludowe i zabawowe.
Pan Mychajło był pierwszym muzykantem w rodzinie. Zainteresowanie muzyką przejawiał od dziecka. „Zaczęło się już po wysiedleniu gdy ojciec przyniósł do domu jakieś stare skrzypce bez strun. Te ostatnie zrobili z nitek z rozplątanej liny i przesmarowane żywicą z sosny, smyczek z gałęzi orzecha i włosia końskiego i tak zaczął grać.” Od tego czasu pan Sałak zaczął uczęszczać na prywatne lekcje odbywające się niedaleko Kruklanek. Od 14 roku pobierał naukę w Giżycku.
 
Nauczycielem pana Sałaka był Wilhelm Cybura. Innym ważnym tutorem, o którym pan Sałak wyrażał się z podziwem, był mieszkający w Giżycku Adam Smolik. Grał na skrzypcach. To dzięki niemu pan Mychajło wrócił do muzyki po kilkunastoletniej przerwie, która nastąpiła w wyniku podjęcia pracy. 
 
Pan Mychajło potrafi grać zarówno z nut jak i ze słuchu. Gra przede wszystkim na skrzypcach, ale również na „harmonii” (akordeonie) i organach.
Po przyjeździe do Mokrego przez pewien czas pan Sałak nie rozwijał swojego talentu muzycznego, gdyż, jak twierdzi, „ we wsi nie było z kim grać i gdzie”. Dopiero po zbudowaniu remizy powstało miejsce, gdzie można było się spotykać. Wtedy też powstał zespół na Wysoczanach, grający na zabawach (lata 60’). W jego skład wchodził akordeon, skrzypce, perkusja.
Wraz z podjęciem pracy w POM-ie (Powiatowy Ośrodek Maszynowy), a następnie w elektrowni nastąpiła u pana Sałaka 18- letnia przerwa w grze. Dopiero w 1996 roku pan Sałak powraca do muzyki i zaczyna grać w kapeli działającej przy Zespole Osławiany z Mokrego. Z powodów zdrowotnych pan Sałak podejmuje decyzję o odejściu z Osławian. W międzyczasie jednak wraz z chętnymi udaje mu się założyć Kapelę Zberanu (Zbieraną). Kapela ta, powstała w Mokrym skupiała wokół siebie muzykantów pochodzących z Kulasznego (Mikołaj Mychałyszyn), z Bukowska (Jan Pacławśkyj) oraz z Mokrego (Bohdan Maszluch grający na fujarce).
Kapela Zbierana grała głównie podczas uroczystości ukraińskich i łemkowskich. Zdobyła I nagrodę na Festiwalu w Kazimierzu. Kapela przestała istnieć po około 4 latach aktywności.
Niedawno jednak pan Sałak zainicjował powstanie kolejnego zespołu, „Łemkowyna plus”, w skład którego wchodzi gitara basowa, skrzypce, akordeon oraz męski wokal (baryton). Zespół gra w restauracji Łemkowyna w Cisnej.
 
Kapela Zberana w której grywał pan Sałak współpracowała z Teatrem z Gardzienic. Grupy poznały się w 1998 roku w Komańczy podczas występu Teatru. Spotkanie zaowocowało zaproszeniem kapeli do Gardzienic, gdzie następnie odbywały się wspólne próby do spektaklu. Pan Sałak nie potrafił podać tytułu spektaklu, ale występ miał przedstawiać rzeczywistość ukraińskich społeczności lokalnych sprzed czasów wysiedlenia. Z zespołem teatralnym kapela pojechała również na wspólny spektakl do Berlina, gdzie grupy zostały przyjęte w budynku Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Pan Sałak porównując składy kapel w których występował na północy i południu Polski stwierdza, że na północy skład kapeli przedstawiał się następująco: pan Mychajło na skrzypcach, szwagier na saksofonie tenorowym, trąbka, akordeon i bęben. Dodatkowo, dwóch członków kapeli śpiewało. Na południu skład zespołu był inny, gdyż była to była kapela młodzieżowa angażująca akordeon, skrzypce, klarnet, perkusję i prawdopodobnie również gitarę.
Głównym instrumentem na północy były skrzypce i trąbka. W innych kapelach z północy według pana Sałaka pojawiały się jeszcze: harmonia, trzyrzędówka, „pedałówki” (harmonia pedałowa). 
 
Materiał zebrał: dr Tomasz Kosiek
opracowała: Barbara Olbrycht
 
 
Fotografia nr 1  Pan Mychajło podczas gry;
Fotografia nr 2 Pierwsze skrzypce z Kruklanek
 
Dofinansowano ze środków  Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kolberg 2014 -Promesa”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.