Niedziela Palmowa.
Niedziela Palmowa zwana jest w polskiej tradycji Kwietną lub Wierzbną. Niedziela ta rozpoczyna najważniejsze obrzędy kościelne bezpośrednio związane ze świętami Wielkiej Nocy. Kościół święci w tym dniu triumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy. Uroczyste procesje w dzień Niedzieli Palmowej, rozpoczęły się w IV w., sam zaś zwyczaj święcenia gałązek zielonych-palm wielkanocnych wprowadzono do liturgii w XI w. Odnosi się on bezpośrednio do opisu zawartego w Ewangelii św. Jana: „Nazajutrz wielki tłum, który przybył na święto, usłyszawszy, że Jezus przybywa do Jerozolimy wziął gałązki palmowe i wybiegł Mu naprzeciw. Wołali Hosanna! Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie oraz Król Izraelski”. Do obchodów kościelnych Niedzieli Palmowej należało również procesyjne obwożenie drewnianej figurki Jezusa na osiołku, umieszczonej na specjalnej podstawie wózku. Procesje z Jezuskiem Palmowym lub inaczej Lipowym czy Dębowym były bardzo popularne w XVII- XVIII w. Zwyczaj wożenia figurki Jezusa zachował się jeszcze w Szydłowcu (woj. mazowieckie) i w Tokarni koło Myślenic. To tutaj podczas procesji z palmami wozi się figurkę Jezuska Palmowego. I tak oto wydarzenia biblijne przeniesiono w polską kulturę ludową.Dziś wjazd Jezusa do Jerozolimy odtwarza się w niektórych parafiach poprzez przejście triumfalnego orszaku, które rozpoczyna przeżywanie Wielkiego Tygodnia i Męki Pańskiej.
Harasiuki to wioska na Podkarpaciu, w której właśnie obchody Niedzieli Palmowej są niezwykłe, ściągają tłumy wiernych widzów. Ksiądz Wiesław Polewany, który w tym teatralnym przedstawieniu uczestniczy, twierdzi, że w ten sposób łatwiej jest zrozumieć znaczenie tych wyjątkowych wydarzeń. „Obraz zawsze przemawiał silnej do człowiek niż słowa. Chodzi tylko o to, żeby ten obraz nie był kiczem, ale nawiązywał do autentycznego piękna, do wielkości, do sztuki.” Ks. Wiesław Polewany jest przekonany, że przez wieki natura człowieka się nie zmieniła, dlatego tak ważna jest pamięć o tamtych wydarzeniach. „ A zarazem uświadomienie ludziom jak łatwo się przechodzi w nastrojach od Hosanna do Ukrzyżuj. Bo to przecież jest ten sam człowiek, który woła Hosanna, Witaj Synu Dawidowy i ten sam człowiek krzyczy „Ukrzyżuj”, „ Precz”.
W całej Polsce Niedziela Palmowa od wieków obchodzona jest tłumnie i uroczyście,a z palmami, którym przypisuje się nadzwyczajnie dobroczynne właściwości, związane są liczne zwyczaje ludowe. Właściwości te palma zawdzięcza przede wszystkim gałązce wierzbowej, o tej porze roku ozdobionej srebrzystymi „baziami”. Ze względu na cechy, która posiadała pełniła ważną funkcję w wierzeniach, obrzędach i folklorze.
Wierzba spośród innych gatunków drzew wyróżnia się dużą żywotnością. Nawet wbite w ziemię kołki i gałązki, których używano do robienia płotów, wiosną okrywają się zielonymi listkami. Wykazuje ona dużą odporność na warunki atmosferyczne. Prawdopodobnie te cechy zadecydowały, że gałąź wierzbowa stała się atrybutem reprezentującym siły życiowe. Palmy robiły kobiety i to starsze, nigdy natomiast nie robili mężczyźni. Wijąc palmę także i współcześnie do wierzbowych gałązek dodaje się innych „wiecznie zielonych” roślin: barwinku, bukszpanu, jałowca, mirtu.
Z palmą wiążą się rozliczne zwyczaje ludowe i tak np. w Kolbuszowskiem po powrocie z kościoła dzielono palmę na tyle części, ile było budynków w zagrodzie, jedną część zostawiano w domu, resztę zaś zatykano w szpary w ścianie lub pod dachem każdego budynku. Niektóre gospodynie zanosiły je do stajni i tam zatykały za belkę u powały; miało to zapewnić dobry chów bydła. W Przeworskiem zaś posypywano koło tych zagonów, które słabo rodziły żółtka święconych jaj, które posypywano listkami barwinku z palmy; w ten sposób siłę życiową jaj i zielonej gałązki przekazywano ziemi, która wiosną sposobiła się do rodzenia. W okolicach Iwonicza w święconej palmie widziano siłę, która zabezpieczała przed złymi mocami. Chroniąc się przed ich działaniem kobiety trzykrotnie obchodziły z palmą domy, za każdym razem trzykrotnie uderzając nią o każdy węgieł, po czym w izbie wymiatały nią kąty.
Wszystkie te zabiegi miały uchronić domowników, obejście i zwierzęta gospodarskie przed nieszczęściem czy chorobami. Ponadto palmy zatknięte na rogu pola chroniły rośliny przed szkodnikami, a krzyżyki z palmowych gałązek wbite w ziemię broniły pola przed gradobiciem i burzami, natomiast palmy ustawione w oknie podczas burzy odwracały pioruny. Wszystkie te zabiegi miały uchronić domowników, obejście i zwierzęta gospodarskie przed nieszczęściem czy chorobami. Ponadto zatknięte na rogu pola chroniły rośliny przed szkodnikami, a krzyżyki z palmowych gałązek wbite w ziemię broniły pola przed gradobiciem i burzami, natomiast palmy ustawione w oknie podczas burzy odwracały pioruny.
Palmy regionalne są świadectwem tradycji oraz bogactwa i urody polskich zwyczajów ludowych. Dziś najczęściej święconą palmą jest palemka wileńska. Ma ona kształt pałek różnej wielkości i grubości, niewielkich rozmiarów, a sporządza się je z ułożonych w misterne wzory zasuszonych kwiatów. Palma jest zakończona kitą z farbowanych kwiatostanów rozmaitych traw. Niegdyś takie palmy występowały głównie na Wileńszczyźnie, a obecnie spotyka się je w całej Polsce, dokąd przywędrowały całkiem niedawno, od razu zyskując ogromną popularność.
Charakterystycznym elementem Niedzieli Palmowej na Podkarpaciu, na jego leżajskiej, łańcuckiej i przeworskiej ziemi był również zwyczaj chodzenia „żaczków”. Żaczkami byli chłopcy w wieku szkolnym. Chodzili parami jeden niósł krzyż, drugi palmę. Dlatego zwyczaj ten określano również jako „chodzenie z pasyjką”. Wygłaszali oni orację, za które dostawali jaja.
