Gwizdki ceramiczne

Gwizdki ceramiczne, określane też min. jako świstawki, gwizdałki, świszczałki należą do grupy aerofonów, czyli dętych instrumentów muzycznych, w których dźwięk powstaje wskutek drgań słupa powietrza w korpusie piszczałki.

W polskim garncarstwie ludowym wytwarzaniem gwizdków zajmowali się głównie mężczyźni lub dzieci przyuczające się do zawodu garncarza. Galanterię ceramiczną, w tym gwizdki, wyrabiano głównie w okresie zimowym.  Sprzedawano je okazyjnie, najczęściej  podczas odpustów i jarmarków.

Najbogatszą tradycję ceramiczną miała wschodnia część Polski południowej. Na Podkarpaciu  istnieje największy ośrodek garncarski, obejmujący swoim zasięgiem cztery wsie: Medynia Głogowska, Medynia Łańcucka, Pogwizdów i Zalesie.  Z tego terenu znane są min. prace Jana Gąsiora, który wytwarzał gwizdki-siwaki w postaci koników, ptaków lub piesków.  Innym znanym ceramikiem z tego ośrodka była Emilia Chmiel, która gwizdkom nadawała zoomorficzne kształty. Jej kontynuatorem została Władysława Prucnal,  której prace są znane w całej Polsce oraz poza granicami kraju. Wśród ośrodków zlokalizowanych na Rzeszowszczyźnie należy wymienić  Leżajsk,  gdzie gwizdki w kształcie koników i ptaszków, pozbawione szkliwa, lepiła rodzina Matuszyńskich oraz Franciszka Wołczyńska, która wyrabiała koguciki biskwitowe.

Szczególny rozkwit tego typu galanterii ceramicznej przypadł na okres od początku XX w. do lat 70 XX w. Wśród najstarszych gwizdków w zbiorach Muzeum należy wymienić gwizdki-siwaki oraz te wypalane z czerwonej gliny.

W chwili obecnej w naszym muzeum można zobaczyć część  z liczącej około 4000 sztuk kolekcji gwizdków Andrzeja Nowaka z Opola.