Drewniane cerkwie w Maramureszu

Przez kilka wieków Maramuresz był komitatem węgierskim, który po zakończeniu I wojny światowej został podzielony w przybliżeniu wzdłuż górnej Cisy. Obecnie około dwie trzecie historycznej krainy znajduje się w granicach Ukrainy, jedna trzecia natomiast wchodzi w skład Rumunii.
W miejscowościach leżących wzdłuż rzek Cisa, Vişeu, Iza, Mara i ich mniejszych dopływów znajduje się ponad trzydzieści obiektów – drewnianych cerkwi, będących nie tylko skarbem dla rumuńskiej, ale także światowej kultury o czym świadczy wpisanie niektórych z nich na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO.
Maramureskie drewniane cerkwie wyróżnia niezwykła forma o pięknych i zbalansowanych bryłach. Imponujące wysokie wieże, harmonijne linie, bogactwo elementów i zdobień, są świadectwem niezwykłego kunsztu lokalnych cieśli, korzystających z najpowszechniejszego w tych okolicach budulca – drewna. Niemniej misterne są także wewnętrzne konstrukcje drewnianych świątyń.
Głównym budulcem cerkwi z Maramureszu było drewno dębowe, jodłowe i sosnowe. Co ciekawe rozwinęła się lokalnie sztuka łączenia drewna bez użycia gwoździ nazwana roşturi. Cerkiew składa się z nawy o konstrukcji zrębowej, często zamkniętej wieloboczną absydą, oraz przedsionka. Świątynię nakrywa wysoki i stromy dach często jednokalenicowy, czasem w przypadku większych obiektów dwukalenicowy. Zarówno wieża jak i dach pokryte są gontem.
Maramureskie cerkwie wyróżniają się nie tylko niezwykłą konstrukcją, ale także bogactwem zdobień, które można odszukać zarówno na zewnątrz jak i w środku świątyni. Ozdobne są drzwi, framugi, kute kraty w oknach. Część zdobień wyrzeźbionych w drewnie to motywy przedstawiające wizerunki zwierząt i roślin (np. jodłowa gałązka), a także geometryczne figury (gwiazdy, rozety, skręcone liny). Wnętrze zdobią także ikonostasy, nierzadko malowane bezpośrednio na wewnętrznej ścianie oddzielającej nawę od absydy z ołtarzem oraz liczne ikony malowane na drewnie lub szkle, bardzo często przyozdobione wyszywanymi w motywy kwiatowe serwetami, chustami. Nad nawą i absydą znajduje się sufit w formie sklepienia łukowego.
Ikonografia obecna w świątyni powinna była dochowywać zasad kanoniczych. Przedstawienia świętych i scen biblijnych miały dawać wiernym sposobność do wyobrażania sobie boskiej rzeczywistości. Ściśle określona była także tematyka malowideł czerpiąca zarówno ze Starego jak i Nowego Testamentu. Na malowidłach pojawiały się sceny ukazujące m.in. sceny z Księgi Rodzaju, Cuda czynione przez Jezusa, Pasję czy Sąd Ostateczny. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że powstałe malowidła dziś zaliczane są do nurtu określanego mianem sztuki naiwnej, tak więc przedstawione postaci biblijne wyraźnie różnią się od tych, które możemy podziwiać w malowidłach powstałych w stylu bizantyjskim.