MUZYCZNY FOLKLOR PODKARPACIA-BADANIA TERENOWE (Kolberg 2014-Promesa)
Muzyczny folklor Podkarpacia-badania terenowe
15- września br., był ostatnim dniem pracy terenowej naszych badaczy, którzy w ramach programu ”Kolberg 2014 – Promesa” dokumentowali tradycje muzyki ludowej na terenie Podkarpacia.
Zgodnie z założeniem projektu badania przeprowadzone zostały na terenie 6-ciu regionów Podkarpacia, tj. Rzeszowskim, Krośnieńskim, Sanockim, Przemyskim, Tarnobrzeskim, Przeworskim. W wyniku badań uzyskaliśmy 42 wywiady przeprowadzone z muzykami i kapelami ludowymi z naszego terenu oraz ponad 2 tys. fotografii. Ponadto zgromadzony został bogaty zbiór melodii związanych z kalendarzem dorocznym, a także zapisy nutowe i teksty pieśni oraz linie melodyczne utworów wykonywanych podczas wesel. Bogaty materiał źródłowy dotyczący tradycyjnych obrzędów rodzinnych i dorocznych zwyczajów przekazała pani Helena Wilczek z Rakszawy k. Łańcuta, która zaprezentowała około 40 utworów o różnej tematyce.
Bardzo interesujący materiał fonograficzny prezentuje region dawnej łemkowszczyzny, który dostarczył dokumentację w postaci unikatowych pieśni ukraińskich.
Równie ciekawego materiału fonograficznego dostarczył również klarnecista nieistniejącej już kapeli w Brzostku k. Jasła-Tadeusz Chudy z Kleci, pow. dębicki, który zaprezentował należące do rzadkości pieśni balladowe. Jedna z nich "Ballada o okrutnym ojcu" opowiada tragiczną historię rodziny spod Tarnowa, druga zaś "Ballada o Janie i Janinie" opowiada historię nieszczęśliwej miłości, której drastyczny epilog spowodował, że historia szeroko komentowana w środowisku, z czasem przybrała formę ballady i za sprawą wędrownych pieśniarzy dotarła na Podkarpacie.
Ballada o Janie i Janinie (fragment)
„Trzy mile od miasta pięknego Lublina,
W parafii Kijany jest Wólka Wiosczyna,
Jest tam też kolonia Zezulin nazwana,
Mieszkał w niej Siegieda i miał syna Jana.
A w Wólce Węgały miał córkę Janinę,
Janek z Janką dali tę światu nowinę.
Osiemnaście latek miał młodziutki Janek
In już uplótł Jance swej mióści wianek.
Janka tez pieściła kochaneczka czule,
Lecz im zabraniały schodzić się matule.
Janka jęła płakać, prosić matuleczki,
Żeby ukazała litość dla córeczki.
I wesele skromne córce szykowała,
A Janka Siegiedę zięciem swym nazwała.
Matka prośby córki nigdy nie słuchała,
Zakochaną córkę kijem obkładała.
Jankowi rodzice tez zgody nie dali,
I porzucić Jankę na zawsze kazali.
Bez żadnej litości ten…. Siegieda
Krom, że swego syna biednej Jance nie da...
Wśród zgromadzonego materiału na uwagę zasługuje popularna w okolicach Jasła przed rabacją galicyjską, kołysanka- piosenka o pańszczyźnianej niedoli.
Lulajże mi lulaj moja ty biedotko
Pókiś u matusi, pókiś u matusia,
Śpijże sobie słodko.
Bo skoro podrośniesz
Nie ze swej ochoty,
Ale po przymusie, ale po przymusie
Pójdziesz do roboty…
Obok wspomnianych zapisów nutowych i dźwiękowych, uzyskaliśmy także dokumentację w postaci ogólnych informacji dotyczących działalności kapel i zespołów śpiewaczych oraz nagrania video, które dokonane zostały podczas przebiegu prób kapel.
Równorzędnie z prowadzonymi badaniami trwały zdjęcia do filmu paradokumentalnego ukazującego obecne trendy i stan podkarpackiego folkloru muzycznego.
Zgromadzony materiał źródłowy zostanie poddany merytorycznej ekspertyzie przez muzykologów: prof. Piotra Dahliga (Uniwersytet Warszawski) oraz Jacka Jackowskiego, kierownika Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN w Warszawie. Transpozycji linii melodycznych na zapis nutowy dokona Jolanta Dragan, pracownik merytoryczny Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.
Wybrane przykłady zebranego materiału wraz z ekspertyzami naukowymi oraz film paradokumentalny stanowiący część projektu, udostępnione zostaną na stronie zadania: www.muzeumetnograficzne.rzeszow.pl w zakładce FONOTEKA Kolberg2014-Promesa.
Poniższe fotografie przedstawiają:
fot.1. Kapela Ludowa KURASIE z Lubziny (fotofrafia pamiatkowa po odebraniu Nagrody Oskara Kolberga w 2013 roku)
fot. 2. Kapela Ludowa KURASIE z Lubziny k. Rzeszowa (fot. wykonana przed domem pani Albiny Kuraś w Lubzinie)
fot.3. Adam Mróz z Grebowa k. Tarnobrzega konstruuje cymbały
fot.4. Stanisława i Adam Mrozowie z Grębowa
fot.5. Orkiestra deta działająca przy parafii w Grębowie przed I wojną światową
