Pasyjka w butelce

Do okresu wielkanocnego, bezpośrednio nawiązuje eksponat będący w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli, przedstawiający Mękę Pańską.

Jest to rzeźba z drewna lipowego, obrabiana za pomocą dłuta i niemalowana, umieszczona w butelce. Autorem konstrukcji jest Wojciech Drak z Wierzbnej k. Jarosławia*.

Kompozycja przedstawia Chrystusa Ukrzyżowanego oraz Matkę Boską stojącą pod krzyżem. Postać Chrystusa przedstawiona jest z nieproporcjonalnie dużą głową i starannie modelowaną twarzą, a jego długie włosy opadają na ramiona i szyję. Na głowie ma koronę cierniową. Pod krzyżem ustawiona jest Matka Boska. Forma figury jest bardzo prosta, z zaznaczoną głową, rękami złożonymi na piersiach oraz długą chustą okrywającą włosy.

Krzyż wykonany jest z patyków (na których pozostawiono korę). Do jego górnej części przybita została tabliczka w formie rombu z literami „INRI”. Z tyłu za krzyżem ustawiona drabina oraz wyobrażenie narzędzi męki pańskiej (dzida, obcęgi, młotek).

Kompozycja została umieszczona w butelce. Można przypuszczać, że poszczególne elementy rzeźby zostały tak dobrane, aby zmieściły sie w otworze naczynia, a zmontowano je już po włożeniu do środka, za pomocą drucików przymocowanych do nich, którymi można było manewrować na zewnątrz butelki. Naczynie zaplombowane jest korkiem, a umieszczony w poprzek klin uniemożliwia jego powtórne otwarcie.

Wysokość rzeźby wraz z butelką to 29,5 cm, wykonana została w 1970 roku.

*Wojciech Drak (ur. 1896, zm. 1986) był rzeźbiarzem. W młodości wykonywał figury do kapliczek w rodzinnej wsi. Po II wojnie światowej, zgodnie z zapotrzebowaniem organizatorów ówczesnych wystaw ludowych, w swojej twórczości przedstawiał głównie mieszkańców swojej wsi wraz z różnymi narzędziami pracy np. sierpem, łopatą czy taczkami. W latach 50. uczestniczył w wielu regionalnych oraz ogólnopolskich konkursach i wystawach sztuki ludowej. W późniejszym okresie twórczości (kiedy dobór przedstawianych tematów mógł być bardziej dowolny) powrócił do tematyki sakralnej. Był  autorem licznych krucyfiksów oraz przedstawień Chrystusa Frasobliwego.

Rzeźby W. Draka znajdują się w zbiorach Muzeum w Jarosławiu, Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, Państwowego Muzeum  Etnograficznego w Warszawie oraz Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli [K. Ruszel, Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Rzeszów 2004, s. 94].

Rzeźbę można oglądać w Muzeum Etnograficznym do końca marca 2016 roku.

Monika Zydroń