Jordan

Jordan to zwyczajowa nazwa święta Chrztu Jezusa Chrystusa zwanego także świętem Epifanii. W Kościele Prawosławnym i Greckokatolickim jest to jedno z dwunastu najważniejszych świąt roku liturgicznego. Obchodzone jest 6 stycznia według kalendarza juliańskiego (19 stycznia wg kalendarza gregoriańskiego). Nazwa pochodzi od nazwy rzeki Jordan, w której według Ewangelii Jan Chrzciciel ochrzcił Syna Bożego.

Święto Jordanu poprzedza dzień ścisłego postu kończący się wieczerzą zwaną Szczedryj Weczir. Jest ona niemal tak samo uroczystą jak wschodniochrześcijańska Wigilia – Swjatyj Weczir. Kolację rozpoczyna się od spożycia prosfory – przaśnej bułki. Na stole pojawiają się także niemal te same potrawy co w wigilijny wieczór. Po posiłku zebrani kolędują i śpiewają szczedriwki czyli ludowe pieśni o charakterze świeckim, zawierającym życzenia szczęścia, miłości i zdrowia.

W świąteczny dzień wierni zbierają się w cerkwi na uroczystym nabożeństwie odprawianym wyjątkowo według Liturgii św. Bazylego Wielkiego. Owa wyjątkowość polega na tym, że Liturgię odprawia się jedynie dziesięć razy w oku. W przeszłości po zakończeniu uroczystości w cerkwi formowała się procesja z cerkiewnymi chorągwiami i ikonami, która następnie wyruszała nad brzeg lokalnej rzeki. Tam następował najważniejsza część święta, czyli poświęcenie wody. Bardzo często w tym czasie rzeki były skute lodem i dlatego wyrąbywano w lodzie otwór w kształcie krzyża. Jeszcze w okresie międzywojennym nierzadko zdarzało się, że po poświęceniu wody niektórzy z zebranych młodzieńców kąpali się w poświęconej wodzie, zwanej „jordańską wodą”, wierząc, że da im to zdrowie i siłę.

Współcześnie nie wszystkie wspólnoty praktykują święcenie wody nad naturalnymi ciekami wodnymi, część święci wodę w świątyni. Także kąpiele w „jordańskiej wodzie” zaniknęły wśród wiernych zamieszkujących obszar Polski, można je natomiast zobaczyć choćby w relacjach medialnych i prasowych z obszaru Ukrainy czy Rosji, gdzie nadal cieszą się popularnością.

„Jordańską wodę” wierni nabierają w naczynia i zabierają do swych domów. Panuje przekonanie, że ma ona właściwości lecznicze i ochronne, a każdy z wiernych powinien jej nieco wypić w tym dniu. W przeszłości gospodarze skrapiali nią swoje gospodarstwa, domy i hodowane zwierzęta. Wodę wykorzystywano także w innych praktykach określanych przez etnografów jako magiczne.