Pamięci Oskara Kolberga w 210 rocznice urodzin.

Oskar Kolberg urodził się 22 lutego 1814 roku w Przysusze k. Opoczna. W 200. rocznicę  urodzin ojca podstaw polskiej etnologii i folklorystyki, warto przypomnieć sylwetkę tego największego i najbardziej pracowitego polskiego badacza kultury ludowej.  Zebrane przez niego w trakcie wędrówek po polskiej wsi materiały źródłowe spisał na blisko 30 tys. stron maszynopisu. W pamięci potomnych zapisał się głownie jako etnograf, jednak mało kto pamięta, że był również muzykiem i kompozytorem. Wychował się w rodzinie inteligenckiej (ojciec był profesorem, matka potomkini francuskich emigrantów doskonale grała na fortepianie), skupiającej wokół siebie środowisko ówczesnych artystów. Nie dziwi wiec fakt, że Henryk Oskar Kolberg otrzymała staranne wykształcenie muzyczne, które wieńczyły studia w Berlinie w zakresie kompozycji. Po powrocie z Berlina zaczął dawać prywatne lekcje gry na fortepianie. Jego kompozycje inspirowane muzyka ludowa oraz lekcje gry na fortepianie zapewniły mu podstawę życiową przez resztę lat. Na przestrzeni lat 1848-59 skomponował dzieła muzykę do spektakli: „Wiesława” S. Duchińskiej-Pruszakowej, „Janka spod Ojcowa” Jana K. Gregorowicza, a także „Króla Pasterzy” T .Lenartowicza, a także utwory: „Nasze sioła” i Mazur bez słów”.

Fascynacja dorobkiem polskiego romantyzmu skierowała uwagę Oskara w stronę folkloru muzycznego. W 1839 roku przeprowadził eksplorację we wsi Wilanów. Wielce  Intersujący  materiał pozyskany podczas wycieczek po Wilanowie zachęcił przyszłego badacza do dalszych poszukiwań źródeł muzyki narodowej. Rok później miał w swych zbiorach zebranych ponad 600 melodii. Pierwsze próby wydania pieśni drukiem w kraju znajdującym się pod zaborami zakończyły się fiaskiem. Upór i konsekwencja  Kolberga zaowocowały ostatecznie pozyskaniem zainteresowania poznańskiego wydawcy Jana Konstantego Żupańskiego, dzięki któremu już w 1842 roku ukazał się pierwszy zbiór Pieśni Ludu Polskiego  uzupełnione akompaniamentem fortepianowym w opracowaniu O.Kolberga. Wydawnictwo przeznaczone było dla użytku domowego i miało na celu zainteresowanie i uwrażliwienie na muzykę „korzeni”. Wydawnictwo jednak spotkało się z krytyką. Wkrótce ukazały się kolejne tomy będące już materiałem czysto źródłowym zebranym w terenie.

Społeczeństwo odnosiło się z uznaniem o przedsięwzięciu Kolberga, rzadko jednak wspierano jego działania finansowo. Z pomocą pospieszyli mu m.in. Zygmunt Gloger oraz Ignacy Kraszewski, którzy zorganizowali wystawę fotograficzną z okazji 400. Rocznicy śmierci J. Długosza z udziałem O. Kolberga. Zorganizowano tez koncerty, z których dochód przeznaczony był na wsparcie działań Kolberga. Przed śmiercią zdążył wydać 27 tomów Ludu zawierających materiał z dziewięciu regionów etnograficznych.

„Co do sposobów zbierania  i zdobywania tych pieśni , tyle tylko powiem, że nie mało przy tym zaznałem trudności, a nawet przykrości. Trudności te leżały w  nieufności naszego ludu, w niechęci, jaka ma do powierzenia swoich pieśni obcemu (tak nazywa każdego w paletocie lub surducie), w jego niecierpliwości okazywanej przy powtarzaniu kilkakrotnym jednejże zwrotki itp.”

Zmarł w 1890 roku pozostawiając polowę dorobku w formie rękopisów.

Rok 2014 ogłoszony przez Sejm Rokiem Kolberga powstało wiele programów dotacyjnych dedykowanych Ojcowi  podstaw polskiej etnologii. Był to też czas, kiedy nasze Muzeum wznowiło dokumentacje terenową prowadzoną na przestrzeni lat 1956-80 przez zespół Franciszka Kotuli i Krzysztofa Ruszla. Pokłosiem tych prac jest materiał źródłowy z zakresu folkloru muzycznego na Podkarpaciu. Obok zebranych melodii, wywiadów z muzykami i fotografii powstał film „Siła Tradycji” utrwalający pamięć o wybranych zjawiskach z zakresu folkloru muzycznego.

Zapraszamy do obejrzenia: