Na ból gardła lub głowy….

Wrzesień to miesiąc, który kojarzy się z kwitnącymi wrzosami (stąd nazwa miesiąca), nićmi babiego lata (dlatego dawniej w Polsce mówiono nie „wrzesień”, a „pajęcznik”) oraz wykopkami!

Ziemniak należy do rodziny psiankowatych (wraz z pomidorem, papryką, bakłażanem, a także tytoniem!). Niezwykle popularny, bo jest czwartą (po kukurydzy, ryżu i pszenicy) pod względem produkcji, rośliną uprawną na świecie.

Jest to roślina mająca szerokie tradycje uprawne, gdyż w Peru znana od 10 tysięcy lat. W wyniku hodowli i krzyżowania tych oślin jest dzisiaj w produkcji około tysiąca odmian. Co ciekawe w Europie uprawiany był najpierw dla kwiatów. Maria Antonina wylansowała na dworze francuskim modę na dekorowanie nimi sukien. Znaczenie spożywcze ziemniaka wzrosło dopiero w XVIII wieku.  Jako roślina jadalna, znana jest oczywiście w całej Polsce, ale pod jakże różnymi nazwami, są: kartofle, bulwy, pyry, grule i zimjoki. Jest to produkt niezwykle odżywczy, zawiera skrobię, białka i cukry, witaminy C, PP i grupy B, siarkę, jod, wapno i żelazo. Znane są również odmiany kolorowe zawierające antocyjany. Sztuka kulinarna zna kilkaset przepisów z ziemniaków, ale ziemniaki wykorzystywane były również w celach leczniczych, o czym świadczą zapiski zebrane w Archiwum Muzeum Etnograficznego (wiadomości zebrane przez etnografów podczas badań terenowych):

„Głowa jak bolała to zagorzał cały to jak ocedził kapuste

abo zimnioki, to kozali się umyć w chlapach

i spluć trzy razy”.

(Teczka 127, Blizne, Maria Bruniak l. 62)

„Na garło gorącymi ziemniakami obkładały”.

(Teczka 158, Cieszacin Wielki, Rozalia Dubiel l. 81)

Dużo ludzi miało to boleśnice albo dumienice.

(Szpunarka – babka lekarka) radziuła przykładać

tłuczone omaszczone ziemniaki takie gorące co

tylko można było wytrzymać.

(Teczka 233, Kraczkowa, Walenty Kunysz)

Więcej na temat leczenia za pomocą roślin w publikacji „Zielarstwo na terenie Podkarpacia według prac Franciszka Kotuli”, autorstwa Lidii Czyż i  Sylwia Tulik:

Zielarstwo na terenie Podkarpacia według prac Franciszka Kotuli (muzeum.rzeszow.pl)