Franciszek Kotula – wiecznie żywy

Dziś przypada 125 rocznica urodzin Franciszka  Kotuli –  patrona naszego Muzeum, a także pedagoga, muzeologa i etnografa oraz twórcy wizji historyczno-kulturowych.

Od najmłodszych lat był zamiłowanym kolekcjonerem. Przed wojną, będąc nauczycielem historii wykorzystywał swoje zbiory archeologiczne i etnograficzne jako pomoce dydaktyczne. W 1935 r. Towarzystwo Regionalne Ziemi Rzeszowskiej zleciło mu utworzenie Muzeum Regionalnego Ziemi Rzeszowskiej, w którym społecznie pełnił funkcję kustosza. Po wojnie, już jako dyrektor muzeum nadal powiększał zbiory o zabytki kultury ludowej. Przez wiele lat zbierając materiały do zamierzonych prac naukowych, zgromadził archiwum obejmujące: rękopisy, rysunki, fotografie i nagrania magnetofonowe.

Jako dyrektor Muzeum Okręgowego (1950-59), a następnie kierownik Działu Etnograficznego (do 1970r.) zorganizował 20 obozów naukowo-badawczych, których wyniki publikowane były w wydawnictwach zbiorowych dotyczących historii i kultury ludowej przebadanych terenów. W 1954 r. w uznaniu zasług dla kultury i nauki otrzymał tytuł docenta, był także laureatem nagrody O. Kolberga. W 1976 r. odznaczony został Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

O wyjątkowej pozycji F. Kotuli świadczą zarówno prace publikowane jak i pozostawione rękopisy artykułów, książek oraz bogate archiwum materiałów terenowych. Pisał zarówno o historii średniowiecznej jak i najnowszej, zagadnieniach gospodarczych, urbanistycznych, archeologii, a przede wszystkim etnografii. Folklorowi poświęcił wiele swych najważniejszych opracowań, rozumiał go głównie jako źródło i dokument historyczny. Pisał o garncarstwie, budownictwie przysłupowym, meblarstwie i przemysłach leśnych, wykorzystując dostępne źródła historyczne dla wyjaśniania genezy wielu zjawisk kulturowych. Nie mając przygotowania naukowego, nie starał się szerzej interpretować materiałów folklorystycznych, ale poprzestawał na barwnych relacjach ze swych eksploracji terenowych oraz obserwacji obyczajowych. Wykształcił własny styl pisarski, określany mianem reportażu historyczno-etnograficznego.

Jego postać upamiętniają nazwa osiedla i ulicy w Rzeszowie. Spacerując po mieście można trafić w różne miejsca, które świadczą o tym, że Franciszek Kotula jest wiecznie żywy! Muzeum Etnograficzne im. Franciszka Kotuli w Rzeszowie, w tym roku świętuje   35 rocznicę nadania imienia Założyciela. Obchody jubileuszowe w naszym Muzeum rozpocznie wernisaż wystawy pt. „Skarbony pamięci!”, której otwarcie nastąpi 25.04.2025 r.

Więcej o postaci i działalności Franciszka Kotuli w cyklu:
ZOBACZ – ALFABET KOTULI