„Świat Łemków i Bojków”

Czas trwania: 01. 06- 30. 06. 2014

Łemkowie i Bojkowie to górale karpaccy pochodzenia ruskiego  zamieszkujący do II wojny Beskid Niski i Bieszczady, gdzie sąsiadowali z Hucułami. Nazywano ich także „Rusinami” lub „Rusnakami”. Gwary jakimi się posługują zaliczane są do gwar języka ukraińskiego. Do I wojny światowej należeli do kościoła greckokatolickiego inaczej zwanego unickim od unii zawartej w 1596 roku w Brześciu Litewskim. W okresie międzywojennym  w wyniku tzw. schizmy tylawskiej w latach 1924 – 1934  na prawosławie przeszło około 20 tysięcy Łemków. Konsekwencją schizmy był podział ludności, a nawet akty przemocy związane z użytkowaniem cerkwi czy cmentarzy. Po II wojnie światowej, kiedy kościół greckokatolicki został zdelegalizowany, następowały dalsze akty konwersji na prawosławie.

Kultura obu grup miała charakter góralski co wyraża się w stroju, także budownictwie, słownictwie i nazewnictwie oraz w pasterstwie. Wprawdzie na Łemkowszczyźnie dominowało rolnictwo, ale było ono wtórne, wypierając  pasterstwo, które zachowało się najlepiej w Beskidzie Krynickim. Ponieważ zarówno w Beskidzie Niskim  jak i  w  Bieszczadach warunki dla rolnictwa były niekorzystne, w gospodarce dominowała hodowla owiec i wołów wypasanych indywidualnie. Od nazwy wołów „bojki” ma się wywodzić nazwa Bojków.

Niestety, w wyniku przesiedleń po II wojnie, po Bojkach w polskiej części Bieszczadów pozostało niewiele śladów. Zaledwie kilka cerkwi i tradycyjnych „chyż” . To co zostało z ich kultury materialnej możemy oglądać tylko w  Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku i w społecznym muzeum w Myczkowie. Więcej pozostało po Łemkach, z których niewielka część nie została wysiedlona lub powróciła na swoje ojcowizny. Ale większość żyje w diasporze w Polsce, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i w Ukrainie.

Kurator wystawy: Elżbieta Dudek-Młynarska, Andrzej Karczmarzewski

Aranżacja plastyczna: Justyna Pisarek

Współpraca: Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Muzeum Zamek w Łańcucie, Muzeum Etnograficzne im. S. Udzieli w Krakowie, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Wydawnictwo Libra PL w Rzeszowie

Wystawa została zrealizowana w ramach projektu „Karpacki Tygiel Kulturowy” podczas rzeszowskiej edycji Wschodu Kultury – Europejskiego Stadionu Kultury w 2014 roku.