Zwyczaje i obrzędy doroczne – Gody

Czas trwania: 14 XII 2011r.- 29 II 2012 r.

W związku z promocją książki A. Karczmarzewskiego Ludowe obrzędy doroczne w Polsce południowo-wschodniej w Muzeum Etnograficznym im. F. Kotuli w Rzeszowie została zorganizowana wystawa prezentująca zwyczaje i tradycje bożonarodzeniowe kultywowane przez mieszkańców wsi podrzeszowskich, stanowiące znaczący element w obrzędowości dorocznej ludu wiejskiego.

Jednym z elementów aranżacji ekspozycji jest izba odpowiednio przygotowana na czas Godów. Na podłodze rozrzucono słomę, w kącie postawiono snop zboża, a u powały zawieszono : „pająki” i drzewko szpilkowe zwane „podłaźniczką”. Drzewko to przyozdobiono orzechami, jabłkami oraz cebulą. Jabłka i orzechy związane były z symboliką urodzaju, zaś cebula odpędzała złe moce.

Istotną rolę symboliczną odgrywała również dzieża, na której pierwotnie spożywano wieczerzę wigilijną.

Wystawa prezentuje także szopki drewniane i ceramiczne, bogate w zdobienia i te mniej dekoracyjne, ale zawsze wykonane ręką artysty ludowego. W ten sposób można zobaczyć jak scenę narodzenia Syna Bożego wyobrażali sobie prości rzeźbiarze wiejscy.

Gody to również radosny czas kolędowania. Typologicznie wyróżnia się między innymi kolędowanie z szopką, z gwiazdą, ze zwierzętami lub turoniem.

Na ziemi rzeszowskiej i nowosądeckiej odnotowano zwyczaj chodzenia drabów noworocznych, czyli grupy płatającej gospodarzom różnego rodzaju figle i psoty w sylwestrową noc i Nowy Rok. To właśnie za ich sprawą niejeden gospodarz zmuszony był w tym czasie czyścić szyby ze smoły czy odtykać zatkany komin. Drab noworoczny również wkomponowany został w całość ekspozycji.

Scenariusz: Elżbieta Dudek-Młynarska
Współpraca: Sylwia Sajkiewicz

Na wystawie zaprezentowano prace: W. Chajca, W. Prucnal, S. Głowiaka, W. Sochy oraz obrazy S. Fusa.

Sylwia Sajkiewicz